| dbo:abstract
|
- Haitská kreolština (kreyòl ayisyen), často nazývaný haitština nebo obecně kreolština, je jazyk používaný asi 8,5 miliony mluvčích na Haiti a téměř čtyřmi miliony mluvčích žijících v emigraci včetně Kanady, Spojených států, Venezuely a mnoha států v Karibiku. Jde tak o nejrozšířenější kreolský jazyk na světě. Haitská kreolština je společně s francouzštinou oficiálním jazykem Haiti. Je založena především na francouzštině 18. století, ale reflektuje vlivy západoafrických a středoafrických jazyků včetně některých , jazyka Taínů, portugalštiny, španělštiny a angličtiny. Africký a francouzský vliv je vzhledem k přímému kontaktu těchto jazyků v době formování haitštiny nejsilnější. Místními variantami haitštiny hovoří i obyvatelé Francouzské Guyany, Martiniku, Guadeloupu, Svaté Lucie, Svatého Bartoloměje a Dominiky. Díky úsilí je od roku 1961 uznávána jako oficiální jazyk společně s francouzštinou, která byla od vzniku nezávislosti Haiti v roce 1804 jediným . Oficiální status podpořila ústava z roku 1987. Množství literatury v haitštině je malé, ale pomalu narůstá. Mnoho mluvčích je trilingvních hovořících haitsky, francouzsky a španělsky nebo anglicky. Jeho používání jako literárního jazyka se rozvíjí od 80. let 20. století a dnes jsou v něm vydávány mnohé noviny a vysílají v něm mnohé radiové a televizní stanice. (cs)
- El crioll haitià o crioll d'Haití és una llengua criolla parlada a la part oriental de l'illa de la Hispaniola, a l'actual República d'Haití. Es tracta de la llengua criolla de base lexical francesa amb més parlants del món, la majoria concentrats a Haití. Té influències de llengües africanes com el wòlof, el fon i l'ewe, que eren les llengües originàries dels esclaus africans traslladats a les plantacions haitianes durant el segle xviii, sota la dominació francesa del territori. Des del 1961 disposa d'estatut oficial a Haití, després de patir una discriminació activa d'ençà de la de França el 1804. (ca)
- الكريولية الهايتية (بالفرنسية: Créole Haïtien)، (بالكريولية الهايتية Kreyòl ayisyen) هي اللغة المتكلمة الرئيسية في هايتي. (ar)
- Η αϊτινή κρεολή γλώσσα (kreyòl ayisyen * γαλλικά: créole haïtien) είναι κρεολική γλώσσα βασισμένη στα γαλλικά. Ομιλείται από 10 με 12 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως και είναι η μόνη γλώσσα των περισσότερων Αϊτινών. Είναι κρεολή γλώσσα που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα γαλλικά του 18ου αιώνα, με επιρροές από τα πορτογαλικά, τα ισπανικά, τα αγγλικά, τα ταΐνο και Δυτικοαφρικάνικες γλώσσες. Η γλώσσα προέκυψε από την επαφή μεταξύ Γάλλων αποίκων και Αφρικανών σκλάβων κατά το Ατλαντικό δουλεμπόριο στη γαλλική αποικία του Σεν-Ντομίγκ (τώρα Αϊτή). Οι Αϊτινοί είναι η μεγαλύτερη κρεολική κοινότητα στον κόσμο. Η χρήση της και η εκπαίδευση στη γλώσσα—η οποία δεν είναι αμοιβαία κατανοητή με τη γαλλική—έχει ξεκινήσει τουλάχιστον από το 19ο αιώνα, όπου κάποιοι Αϊτινοί είδαν τα γαλλικά ως κληρονομιά της αποικιοκρατίας. Η κρεολική γλώσσα είχε δυσφημιστεί από τη γαλλόφωνη ελίτ ως τα γαλλικά του αγράμματου ή του φτωχού. Μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα, οι Αϊτινοί πρόεδροι μιλούσαν μόνο γαλλικά στους συμπολίτες τους και μέχρι τη δεκαετία του 2000 όλα τα μαθήματα στα δημοτικά σχολεία της Αϊτής ήταν στα γαλλικά, μια ξένη γλώσσα για τους περισσότερους από τους μαθητές. (el)
- La Haitia kreola lingvo (kreyòl) estas kreola lingvo bazata sur la franca lingvo. Ĉirkaŭ 7,5 milionoj parolas ĝin en Haitio, kiuj estas preskaŭ la tuta loĝantaro. Pro elmigrado, kelkaj cent mil parolantoj loĝas en aliaj landoj, inkluzive de Kanado, Usono kaj Francio, ankaŭ en multaj Karibmaraj landoj, ĉefe Domingo kaj Bahamoj. Lingve, ĝi havas kelkajn okcidentajn afrikajn influojn, kiel la volofa, kaj aliaj gbeaj lingvoj, ekzemple la fonua, kaj evea/. Ĝi havas du dialektojn: Fablas kaj altebenaĵa haitia kreolo. Ekde 1961 oni agnoskis haitian kreolon kiel oficiala lingvo en Haitio. Ĝia uzo en literaturo estas malgranda sed kreskanta. Multaj parolantoj estas dulingvaj, parolante kaj haitian kreolon kaj francan. Tamen, la kreola havas pli malgrandan socialan rangon ol la franca, laŭ opinio de iuj. Multaj instruistoj, verkistoj kaj aktivuloj emfazas fierecon pro la lingvo ekde la jaroj 1980‑aj. Ekzistas jam ĵurnaloj, radio‑ kaj televid‑programoj en tiu lingvo. (eo)
- Das Haitianische, auch Haitianisch-Kreolisch oder Kreyòl, ist eine Kreolsprache, die in Haiti von etwa 10 Millionen Menschen gesprochen wird, also beinahe der gesamten Bevölkerung des Landes (nur rund 5 % der Bevölkerung spricht auch Französisch). Ein bis zwei Millionen Sprecher der haitianischen Sprache leben in anderen Ländern. Haitianisch ist die Kreolsprache mit den meisten Sprechern. Die Haitianer nennen die Sprache kreyòl ayisyen (französisch créole haïtien), kurz kreyòl (créole). (de)
- Haitian Creole (/ˈheɪʃən ˈkriːoʊl/; Haitian Creole: kreyòl ayisyen, [kɣejɔl ajisjɛ̃]; French: créole haïtien, [kʁe.ɔl ai.sjɛ̃]), commonly referred to as simply Creole, or Kreyòl in the Creole language, is a French-based creole language spoken by 10–12 million people worldwide, and is one of the two official languages of Haiti (the other being French), where it is the native language of a majority of the population. The language emerged from contact between French settlers and enslaved Africans during the Atlantic slave trade in the French colony of Saint-Domingue (now Haiti) in the 17th and 18th centuries. Although its vocabulary largely derives from 18th-century French, its grammar is that of a West African Volta-Congo language branch, particularly the Fongbe language and Igbo language. It also has influences from Spanish, English, Portuguese, Taino, and other West African languages. It is not mutually intelligible with standard French, and has its own distinctive grammar. Haitians are the largest community in the world speaking a modern creole language, according to some sources. However, this is disputable, as Nigerian Pidgin, an English-based Creole language, is attested by some sources to have a larger number of speakers than that of Haitian Creole and other French-based Creole languages, particularly if non-native speakers are included. The usage of, and education in, Haitian Creole has been contentious since at least the 19th century. Some Haitians view French as a legacy of colonialism, while Creole has been maligned by francophones as a miseducated person's French. Until the late 20th century, Haitian presidents spoke only standard French to their fellow citizens, and until the 21st century, all instruction at Haitian elementary schools was in modern standard French, a second language to most of their students. Haitian Creole is also spoken in regions that have received migration from Haiti, including other Caribbean islands, French Guiana, France, Canada (particularly Quebec) and the United States. It is related to Antillean Creole, spoken in the Lesser Antilles, and to other French-based creole languages. (en)
- Haitiko kreolera (kreyòl ayisyen) nagusiki frantsesak eragindako kreol hizkuntza da, mundu osoan gehien mintzatzen dena. Haitiko mintzaira ofiziala da, frantsesarekin batera 1961etik. Herrialde hartatik at, Quebec aldean, AEBetan eta Kuban ere hiztun kopuru esanguratsuak daude, immigrazio mugimenduekin lotuta. Félix Morisseau-Leroy idazleak hizkuntzaren estatus ofizialaren alde jardun zuen, besteak beste, eta gaur egun literaturan eta hedabideetan ere gero eta gehiago erabiltzen da. (eu)
- El criollo haitiano (en criollo haitiano: kreyòl ayisyen; en francés: créole haïtien), llamado también haitiano, es la lengua criolla hablada en Haití y por emigrantes haitianos en toda la zona del Caribe, principalmente en República Dominicana, Cuba, Bahamas, y también en Francia, Canadá, Ecuador, Colombia, Chile, Venezuela, Argentina, México y Estados Unidos, donde viven inmigrantes haitianos. Está estructuralmente basado en el francés, pero mezclado con lenguas del África Occidental, como el wolof y algunas lenguas gbe. Muestra también influencias de otras lenguas africanas, como el fon, ewé, kikongo, yoruba e igbo. Tiene dos dialectos: fablas y plateau. El criollo haitiano evolucionó como un dialecto del francés hablado por la población negra, pero el francés y el criollo haitiano ya no son inteligibles entre sí, por lo que es incorrecto referirse al creol como un dialecto del francés. (es)
- Labhraíonn 10–12 milliún duine Criól Háítí (kreyòl ayisyen, [kɣejɔl ajisjɛ̃]; Fraincis: créole haïtien, [kʁe.ɔl ai.sjɛ̃]) ar fud an domhain, ceann den dá theanga oifigiúla i Háítí (is é an Fhraincis an dara ceann), áit a labhraítear an chuid is mó den phobal é mar theanga dhúchais. D'eascair an teanga ó theagmháil idir coilínigh Fhrancacha agus sclábhaithe Afracacha le linn thrádáil sclábhaithe an Atlantaigh sa choilíneacht Fhrancach Saint-Domingue (Háítí anois) sa 17ú agus 18ú haois. Cé go dtagann an chuid is mó dá stór focal ó Fhraincis na 18ú haoise, baineann an ghramadach le brainse teangacha Volta-Congó san Afraic Thiar, go háirithe an Fhonais agus an Íogbóis. D'imir teangacha eile tionchar air freisin; Spáinnis, Béarla, Portaingéilis, Taino, agus teangacha eile de chuid Iarthar na hAfraice san áireamh. Cé gur eascair sé ón bhFraincis, tá a ghramadach féin ag Criól Háítí, agus ní féidir le cainteoirí Fraincise caighdeánaí an teanga labhartha a thuiscint. Creidtear gurb iad na Háítígh an pobal is mó ar domhan a labhraíonn criól, cé gur féidir cás a dhéanamh ar son Phidsean na Nigéire, criól bunaithe ar an mBéarla, go háirithe má chuirtear cainteoirí neamhdhúchasacha san áireamh. Tá úsáid Chríol Háítí, agus oideachas trí mheán na teanga, ina cnámh spairne chomh fada siar leis an 19ú haois. Creidtear daoine áirithe i Háítí gur cuid d'oidhreacht an choilíneachais é an teanga, agus caitear Frainciseoirí anuas air mar Fhraincis a labhraíonn daoine gan oideachas. Go dtí deireadh na 20ú haoise, níor labhair uachtaráin Háítí ach Fraincis chaighdeánach lena gcomhshaoránaigh, agus go dtí an 21ú haois, bhí an teagasc go léir i mbunscoileanna Háítí trí mheán na Fraincise caighdeánaí, an dara teanga ag formhór na ndaltaí. Labhraítear Criól Háítí in áiteanna éagsúla a bhfuil pobal mór eisimirceach ó Háítí iontu: oileáin eile i Muir Chairib, Guáin na Fraince, an Fhrainc, Ceanada (go háirithe Québec) agus na Stáit Aontaithe. Tá gaol aige le Criól na nAintillí a labhraítear sna Mion-Aintillí agus le crióil eile atá bunaithe ar an bhFraincis. (ga)
- Le créole haïtien (en créole : kreyòl ayisyen ou juste ayisyen) est un créole à base lexicale française parlée par 11 millions de personnes en Haïti et environ 2 millions dans le reste du monde, surtout au Canada et aux États-Unis. Depuis 1987, le créole haïtien est reconnu officiellement en Haïti. Bien que son vocabulaire soit principalement emprunté au français du XVIIIe siècle, il a également des influences des langues portugaise, espagnole, anglaise, taíno et surtout ouest-africaines. Il n'est pas mutuellement intelligible avec le français standard et possède sa propre grammaire distinctive. Les Haïtiens sont la plus grande communauté au monde parlant une langue créole moderne, langue officielle d'Haïti à côté du français, grâce à la mobilisation de nombreux écrivains et intellectuels haïtiens et de linguistes tels que Pradel Pompilus et Pierre Vernet. Seule une minorité de locuteurs (généralement estimée à moins de 10 % de la population) est effectivement bilingue dans le sens large. En effet, nombreux sont ceux qui parlent créole, mais qui ne l'écrivent pas. Son utilisation littéraire est anecdotique mais croissante[réf. nécessaire], par contre, la langue est utilisée dans les médias : les journaux et la radio. Un locuteur francophone ne comprendra généralement pas une personne s'exprimant en créole sans l'avoir appris, hormis certains mots et expressions. Le créole, malgré sa base lexicale française, n'est pas mutuellement intelligible avec le français, en raison des différences phonologiques, lexicales et grammaticales. (fr)
- Bahasa Kreol Haiti (Kreyòl ayisyen; diucapkan: ), sering disebut secara sederhana Kreol atau Kreyòl, merupakan bahasa yang dituturkan di Haiti oleh sekitar delapan juta orang, yang sekitar 80 % dari kesulurhan populasi dari sekitar sepuluh juta, dan melalui emigrasi, dengan sekitar satu juta penutur bertempat tinggal di Bahama, Kuba, Kanada, Kepulauan Cayman, Republik Dominika, Guyana Prancis, Martinik, Guadeloupe, Belize, Puerto Riko, dan Amerika Serikat. Bahasa ini menjadi terkemuka karena menjadi Bahasa Kreol yang paling banyak diucapkan di dunia. Bahasa Kreol Haiti merupakan satu dari dua bahasa resmi di Haiti, bersama dengan bahasa Prancis. Bahasa ini merupakan Bahasa Kreol yang sebagaian besar didasarkan pada bahasa Prancis pada abad ke-18 dengan berbagai pengaruh lainnya yang beragam, terutama bahasa – bahasa Afrika (termasuk sejumlah Bahasa Arab), juga Bahasa Spanyol dan dan tak ketinggalan Bahasa Inggris. Atas upaya , sejak tahun 1961, bahasa Kreol Haiti telah diakui sebagai sebuah bahasa resmi, bersama dengan bahasa Prancis, yang telah menjadi bahasa sastra tunggal negara tersebut, sejak kemerdekannya pada tahun 1904. Status resmi dipertahankan di bawah Konstitusi 1987 negara tersebut. Penggunaan Kreol dalam sastra dahulunya sangat sedikit, tetapi seiring waktu, penggunannya terus meningkat sedikit demi sedikit. Morisseau adalah salah satu penulis pertama dan paling berpengaruh untuk menulis dalam bahasa Kreol Haiti. Sejak 1980-an, banyak pendidik, penulis, dan aktivis telah menulis sastra dalam bahasa Kreol. Kini, banyak surat kabar, radio, dan program televisi yang diproduksi dalam bahasa Kreol. (in)
- Il creolo haitiano (nome nativo kreyòl ayisyen) è una lingua creola derivata da una semplificazione del francese. Al 2022, è parlata da 8,2 milioni di parlanti totali. Quasi tutta la popolazione dell'isola di Haiti parla il creolo haitiano. Grazie all’emigrazione, vi sono circa 3,5 milioni di parlanti in altri paesi, tra cui soprattutto il Canada, gli Stati Uniti d'America, la Francia e vari stati dei Caraibi, fra i quali soprattutto la Repubblica Dominicana, Cuba e le Bahamas. Nel creolo haitiano sono riscontrabili diverse influenze ad opera delle lingue dell’Africa occidentale, fra cui il wolof, alcune lingue gbe (soprattutto fon ed ewe). Esistono due diversi dialetti: il fablas ed il plateau. Grazie anche agli sforzi di Felix Morisseau-Leroy, dal 1961 il creolo haitiano è stato riconosciuto quale lingua ufficiale del paese insieme al francese, fino ad allora unica lingua ufficiale di Haiti: tale status fu riconfermato dalla costituzione del 1987. L’uso del creolo haitiano in campo letterario è ridotto ma crescente. Uno dei primi ad utilizzare il creolo in ambito colto fu lo stesso Morisseau. Attualmente, molti haitiani parlano sia il creolo haitiano che il francese, mentre numerosi esponenti del mondo culturale hanno appoggiato l’uso della lingua in ambito letterario sin dagli anni ottanta. Esistono inoltre giornali, radio e televisioni in lingua creola haitiana. (it)
- ハイチ語（ハイチご、Kreyòl ayisyen：[kɣejɔl ajisjɛ̃]）または ハイチ・クレオール語 は、中央アメリカ西インド諸島のハイチなどで使われるフランス語系のクレオール言語である。文字はラテン文字を使用する。英語でハイチクレオールと呼ばれることもある。 ハイチでは、2005年時点でほぼ人口の全体に当たる約850万人が話す。移民や難民などで西インド諸島の特にバハマ、キューバ、ドミニカ共和国の他にカナダ、アメリカ合衆国、フランスなどでも話される。 奴隷とされた人々の話した西アフリカの諸言語、特にウォロフ語、のフォン語、エウェ/アンロ・エウェ語の影響を受けている。ファブラスと高地方言の2つがある。ハイチでは1804年の独立以来長くフランス語のみが公用語および文章語とされたがフェリクス・モリソ＝ルロワの努力の甲斐もあり、1961年にクレオールも公用語に認められ、1987年の憲法に明記された。ハイチクレオールでの文学は少ないがモリソの例に倣い増えてきている。 (ja)
- 아이티어 또는 아이티 크레올(kreyòl ayisyen)은 아이티의 주요 공용어이다. 아이티의 거의 모든 인구가 일상언어로 널리 쓴다. 아이티 밖에서는 프랑스, 캐나다, 미국, 도미니카 공화국, 카리브해 인근 국가 등 아이티에서 이주한 사람들이 이 언어를 쓴다. 크리올 가운데 가장 널리 쓰이는 말이다. (ko)
- Het Haïtiaans Creools, ook wel Kreyòl of Patua genoemd, is een creoolse taal die wordt gesproken op Haïti en op andere plaatsen waar de Haïtianen zich in de loop van de tijd hebben gevestigd, met name de Bahama's, Cuba, de Kaaimaneilanden, de Dominicaanse Republiek, Frans-Guyana, Guadeloupe, Puerto Rico en de Verenigde Staten. Het is enerzijds gebaseerd op het Frans en anderzijds op diverse Afrikaanse talen, met name de Gbe-talen. Daarnaast bevat het elementen uit het Arabisch, Spaans en . Tegenwoordig wordt het in toenemende mate door het Engels beïnvloed. Het Kreyòl is van oudsher vooral de taal van het armere deel van de bevolking, de rijke elite spreekt uitsluitend Frans. Het heeft ca. 12 miljoen sprekers en heeft in 1961 door toedoen van de status van officiële taal van Haïti gekregen naast het Frans, dat sinds het einde van de Haïtiaanse Revolutie in 1804 de enige voor gebruik in literaire werken toegestane taal van Haïti was. Bij deze vorm van taalpolitiek speelden onder andere racistische overwegingen een rol: het Kreyòl werd net als veel andere creooltalen in die tijd beschouwd als een gedegradeerde versie van een Indo-Europese taal - in dit geval het Frans - die door elementen uit talen die door inferieure volkeren werden gesproken negatief was beïnvloed. Tegenwoordig is het Kreyòl als volwaardige taal erkend en met name binnen Haïti aan een echte opmars bezig en wordt het behalve als taal van de literatuur ook gebruikt op de Haïtiaanse radio en televisie ter vervanging van het Frans. (nl)
- Język kreolski haitański (Kreyòl ayisyen) – język kreolski, który rozwinął się na terenie Haiti poprzez kreolizację języka francuskiego pod silnym wpływem różnych języków afrykańskich. Posługuje się nim ok. 7,6 mln osób, przede wszystkim na Haiti. Za sprawą emigracji kilka procent jego użytkowników mieszka w innych krajach: Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Francji oraz sąsiednich państwach karaibskich: Dominikanie i na Bahamach. Wpływy języków afrykańskich są duże, są to m.in. wpływy języka wolof oraz języków z rodziny gbe. Wyróżnia się dwa główne dialekty języka kreolskiego haitańskiego: fablas oraz plateau. W 1961 kreolski haitański został uznany za oficjalny język Republiki Haiti, obok języka francuskiego, który był urzędowym językiem kraju od momentu ogłoszenia niepodległości (1803). Wielu Haitańczyków jest dwujęzycznych i swobodnie włada zarówno kreolskim haitańskim, jak i francuskim, przy czym ten drugi język ma wyższy status i jest uważany za język elit. Po francusku tworzy np. jeden z najbardziej znanych pisarzy haitańskich, René Depestre. Ranga języka kreolskiego haitańskiego stale jednak wzrasta, także ze względu na fakt, że coraz więcej rodzimych twórców stara się tworzyć w tym języku, uznając go za element własnej tożsamości. W języku kreolskim haitańskim prowadzone są zajęcia szkolne, wydawana jest prasa i nadawane programy radiowe i telewizyjne. (pl)
- Haitisk kreol (eget namn Kreyòl Ayisyen), eller bara haitiska, är ett språk som talas av cirka tolv miljoner människor världen över. Språket är tillsammans med franska officiellt språk i republiken Haiti som erkändes år 1961 och talas av nästan alla Haitis medborgare. Vid sidan av Haiti, har haitisk kreol också erkänts som minoritetsspråk i USA, Bahamas, Kuba och Dominikanska republiken. Språket anses vara livskraftigt. Haitisk kreol är det kreolspråk som har flest talare och det bygger huvudsakligen på franska. Av alla franskbaserade kreolspråk på västra halvklotet, har haitiska mest element från afrikanska språk som slavar från Afrika talade (bl.a. fon, wolof, ewe). En orsak till detta kan vara det att det fanns nio gånger mer slavar i Haiti på 1700-talet. Språket uppstod på 1700- och 1800-talet på sockerplantager i Frankrikes koloni i Haiti.. Tidigare har kreolspråket anses som bristande franska. Språket delas två eller tre huvuddialekter som är antingen flablas och slätthaitiska eller nord-, central- och sydhaitiska. (sv)
- O crioulo haitiano (kreyòl ayisyen), também conhecida como créole, é uma língua natural falada por quase toda a população do Haiti (9,2 milhões), havendo ainda cerca de 4,5 milhões de imigrantes que falam o crioulo haitiano em outros países, tais como Canadá, Estados Unidos, França, República Dominicana, Cuba, Bahamas e outros. Apresenta dois dialetos distintos: o fablas e o plateau. Muitos haitianos falam quatro línguas: crioulo, francês, espanhol e inglês. A outra língua oficial do Haiti é o francês, idioma no qual o crioulo do Haiti se baseia, sendo que 90% do seu vocabulário vem dessa língua. Outros idiomas também influenciaram o crioulo haitiano, dentre os quais o taino (nativo da ilha) e algumas línguas do oeste da África (iorubá, fom, jeje). Desde 1961, por esforços de e outros, o crioulo haitiano foi reconhecido como língua oficial ao lado do francês, que fora único até então como idioma literário desde a independência dessa nação em 1804. Desde o escritor Morisseau-Leroy, seu uso literário vem crescendo, embora ainda seja pequeno. Desde a década de 1980, ativistas, dentre os quais educadores e escritores, vêm enfatizando o orgulho da literatura crioula, havendo, neste século XXI, muitos jornais, programas de televisão e de rádio no idioma. (pt)
- Гаїтянська креольська мова (kreyòl ayisyen ; фр. créole haïtien [kʁe.ɔl ai.sjɛ̃], часто просто Kreyòl) — франко-креольська мова, рідна для понад 8,5 мільйонів мешканців Гаїті і близько 1 мільйона людей у решті світу (гаїтянські емігранти та їхні нащадки). Мова виникла внаслідок контактів між французькими поселенцями та поневоленими африканцями під час трансатлантичної работоргівлі у французькій колонії Сан-Домінго (нині Гаїті) у 17 і 18 століттях. Хоча її словниковий запас значною мірою походить від французької 18-го століття, його решта і граматика відносяться до західноафриканської мовної гілки, як-то фон, еве, , йоруба, іґбо тощо. Також на неї вплинули іспанська, англійська, португальська та вимерла індіанська мова . Вона несумісна зі стандартною французькою мовою та має свою особливу граматику. Правопис нагадує фонетичну транслітерацію французьких слів. Гаїтяни — найчисленніша громада у світі, що спілкується дійсною креольською мовою. Використання гаїтянської креольської мови та навчання їй викликає суперечки принаймні з 19 століття. Деякі гаїтяни розглядають сучасну французьку мову як спадщину колоніалізму, тим часом як певні франкомовці обмовляли гаїтянську креольську за коряву французьку погано освіченої людини. Аж до кінця 20-го століття президенти Гаїті говорили зі своїми співгромадянами тільки стандартною французькою, й до 2000-х років усе навчання в гаїтянських початкових школах іще велося сучасною французькою мовою. Гаїтянською креольською також говорять у різних регіонах переселення гаїтян, включаючи інші острови Карибського басейну, Французьку Ґвіану, Францію, Канаду (особливо Квебек) та США. Мова пов'язана з антильською креольською мовою, якою розмовляють на Малих Антильських островах, та з іншими франко-креольськими мовами. З 1961 — офіційна мова Гаїті (до того офіційною була лише французька, мова гаїтянської еліти). Частину шкільної освіти переведено на гаїтянську креольську. (uk)
- Гаитя́нский крео́льский язы́к ( kreyòl ayisyen [kɣejɔl ajisjɛ̃], фр. créole haïtien) — язык, на котором говорит население Гаити. Распространён также в ряде других регионов Америки, где живут выходцы из Гаити (Багамские острова, Квебек и др.). По данным на 2014 год, число говорящих составляло ок. 12 млн. чел. на Гаити и около 2 млн. чел. в других странах. Сложился на основе французского языка. Лексика представляет собой видоизменённую французскую лексику XVIII века, обнаруживающую влияние языков Западной и Центральной Африки с небольшими арабскими (также «завезёнными» из Африки), испанскими, португальскими и английскими вкраплениями. Грамматика существенно упрощена, правописание, как правило, соответствует произношению. Язык имеет два диалекта: Fablas и Plateau. С 1961 года — второй официальный язык Гаити наряду с французским языком, который до этого был единственным литературным и официальным языком страны. Законодательно статус был закреплён в конституции 1987 года, называющей гаитянский креольский и французский официальными языками, но признающей гаитянский креольский единственным общим языком для всех гаитян. (ru)
- 海地克里奧爾語（Kreyòl ayisyen ），在當地又簡稱為克里奧爾語（Kreyòl ），是一種，全世界約有1,000萬至1,200萬人使用。該語言是海地兩種官方語言之一（另一種為法語），亦是當地大多數人的母語。移民海外的海地僑民約有35万人使用海地克里奥尔语，主要分布在加拿大、美國、法國，以及加勒比海諸國（當中尤其以多明尼加、古巴與巴哈馬為最多）。 海地克里奧爾語起源在17世紀至18世紀的大西洋奴隸貿易期間，法國定居者與被奴役的非洲人於法屬聖多明戈（今海地）之間的接觸，並隨著當地人口族群及日後外來種族的影響而逐漸變成一種的獨特的語言。海地克里奧爾語的詞彙主要由18世紀的法語演變而來，其語法則類近西非的（特別是豐語與伊博語）。此外，該語言亦受到西班牙語、英語、葡萄牙語、（伊斯帕尼奧拉島上原住民泰諾人所使用的語言），以及西非其他語言的影響。海地克里奧爾語擁有一套獨特的語法，與標準法語之間無法互通。據一些來源指出，海地克里奧爾語是現今世界上眾多克里奧爾語中使用人數最多的。不過，這說法存在一定爭議，有部分來源聲稱尼日利亞皮欽語（一種）的使用者人數比起講海地克里奧爾語與其他以法語為基礎的克里奧爾語的人還要多，特別是如果將非母語使用者計算在內的話。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- El crioll haitià o crioll d'Haití és una llengua criolla parlada a la part oriental de l'illa de la Hispaniola, a l'actual República d'Haití. Es tracta de la llengua criolla de base lexical francesa amb més parlants del món, la majoria concentrats a Haití. Té influències de llengües africanes com el wòlof, el fon i l'ewe, que eren les llengües originàries dels esclaus africans traslladats a les plantacions haitianes durant el segle xviii, sota la dominació francesa del territori. Des del 1961 disposa d'estatut oficial a Haití, després de patir una discriminació activa d'ençà de la de França el 1804. (ca)
- الكريولية الهايتية (بالفرنسية: Créole Haïtien)، (بالكريولية الهايتية Kreyòl ayisyen) هي اللغة المتكلمة الرئيسية في هايتي. (ar)
- Das Haitianische, auch Haitianisch-Kreolisch oder Kreyòl, ist eine Kreolsprache, die in Haiti von etwa 10 Millionen Menschen gesprochen wird, also beinahe der gesamten Bevölkerung des Landes (nur rund 5 % der Bevölkerung spricht auch Französisch). Ein bis zwei Millionen Sprecher der haitianischen Sprache leben in anderen Ländern. Haitianisch ist die Kreolsprache mit den meisten Sprechern. Die Haitianer nennen die Sprache kreyòl ayisyen (französisch créole haïtien), kurz kreyòl (créole). (de)
- Haitiko kreolera (kreyòl ayisyen) nagusiki frantsesak eragindako kreol hizkuntza da, mundu osoan gehien mintzatzen dena. Haitiko mintzaira ofiziala da, frantsesarekin batera 1961etik. Herrialde hartatik at, Quebec aldean, AEBetan eta Kuban ere hiztun kopuru esanguratsuak daude, immigrazio mugimenduekin lotuta. Félix Morisseau-Leroy idazleak hizkuntzaren estatus ofizialaren alde jardun zuen, besteak beste, eta gaur egun literaturan eta hedabideetan ere gero eta gehiago erabiltzen da. (eu)
- ハイチ語（ハイチご、Kreyòl ayisyen：[kɣejɔl ajisjɛ̃]）または ハイチ・クレオール語 は、中央アメリカ西インド諸島のハイチなどで使われるフランス語系のクレオール言語である。文字はラテン文字を使用する。英語でハイチクレオールと呼ばれることもある。 ハイチでは、2005年時点でほぼ人口の全体に当たる約850万人が話す。移民や難民などで西インド諸島の特にバハマ、キューバ、ドミニカ共和国の他にカナダ、アメリカ合衆国、フランスなどでも話される。 奴隷とされた人々の話した西アフリカの諸言語、特にウォロフ語、のフォン語、エウェ/アンロ・エウェ語の影響を受けている。ファブラスと高地方言の2つがある。ハイチでは1804年の独立以来長くフランス語のみが公用語および文章語とされたがフェリクス・モリソ＝ルロワの努力の甲斐もあり、1961年にクレオールも公用語に認められ、1987年の憲法に明記された。ハイチクレオールでの文学は少ないがモリソの例に倣い増えてきている。 (ja)
- 아이티어 또는 아이티 크레올(kreyòl ayisyen)은 아이티의 주요 공용어이다. 아이티의 거의 모든 인구가 일상언어로 널리 쓴다. 아이티 밖에서는 프랑스, 캐나다, 미국, 도미니카 공화국, 카리브해 인근 국가 등 아이티에서 이주한 사람들이 이 언어를 쓴다. 크리올 가운데 가장 널리 쓰이는 말이다. (ko)
- 海地克里奧爾語（Kreyòl ayisyen ），在當地又簡稱為克里奧爾語（Kreyòl ），是一種，全世界約有1,000萬至1,200萬人使用。該語言是海地兩種官方語言之一（另一種為法語），亦是當地大多數人的母語。移民海外的海地僑民約有35万人使用海地克里奥尔语，主要分布在加拿大、美國、法國，以及加勒比海諸國（當中尤其以多明尼加、古巴與巴哈馬為最多）。 海地克里奧爾語起源在17世紀至18世紀的大西洋奴隸貿易期間，法國定居者與被奴役的非洲人於法屬聖多明戈（今海地）之間的接觸，並隨著當地人口族群及日後外來種族的影響而逐漸變成一種的獨特的語言。海地克里奧爾語的詞彙主要由18世紀的法語演變而來，其語法則類近西非的（特別是豐語與伊博語）。此外，該語言亦受到西班牙語、英語、葡萄牙語、（伊斯帕尼奧拉島上原住民泰諾人所使用的語言），以及西非其他語言的影響。海地克里奧爾語擁有一套獨特的語法，與標準法語之間無法互通。據一些來源指出，海地克里奧爾語是現今世界上眾多克里奧爾語中使用人數最多的。不過，這說法存在一定爭議，有部分來源聲稱尼日利亞皮欽語（一種）的使用者人數比起講海地克里奧爾語與其他以法語為基礎的克里奧爾語的人還要多，特別是如果將非母語使用者計算在內的話。 (zh)
- Haitská kreolština (kreyòl ayisyen), často nazývaný haitština nebo obecně kreolština, je jazyk používaný asi 8,5 miliony mluvčích na Haiti a téměř čtyřmi miliony mluvčích žijících v emigraci včetně Kanady, Spojených států, Venezuely a mnoha států v Karibiku. Jde tak o nejrozšířenější kreolský jazyk na světě. Místními variantami haitštiny hovoří i obyvatelé Francouzské Guyany, Martiniku, Guadeloupu, Svaté Lucie, Svatého Bartoloměje a Dominiky. (cs)
- Η αϊτινή κρεολή γλώσσα (kreyòl ayisyen * γαλλικά: créole haïtien) είναι κρεολική γλώσσα βασισμένη στα γαλλικά. Ομιλείται από 10 με 12 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως και είναι η μόνη γλώσσα των περισσότερων Αϊτινών. Είναι κρεολή γλώσσα που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα γαλλικά του 18ου αιώνα, με επιρροές από τα πορτογαλικά, τα ισπανικά, τα αγγλικά, τα ταΐνο και Δυτικοαφρικάνικες γλώσσες. Η γλώσσα προέκυψε από την επαφή μεταξύ Γάλλων αποίκων και Αφρικανών σκλάβων κατά το Ατλαντικό δουλεμπόριο στη γαλλική αποικία του Σεν-Ντομίγκ (τώρα Αϊτή). Οι Αϊτινοί είναι η μεγαλύτερη κρεολική κοινότητα στον κόσμο. (el)
- La Haitia kreola lingvo (kreyòl) estas kreola lingvo bazata sur la franca lingvo. Ĉirkaŭ 7,5 milionoj parolas ĝin en Haitio, kiuj estas preskaŭ la tuta loĝantaro. Pro elmigrado, kelkaj cent mil parolantoj loĝas en aliaj landoj, inkluzive de Kanado, Usono kaj Francio, ankaŭ en multaj Karibmaraj landoj, ĉefe Domingo kaj Bahamoj. Lingve, ĝi havas kelkajn okcidentajn afrikajn influojn, kiel la volofa, kaj aliaj gbeaj lingvoj, ekzemple la fonua, kaj evea/. Ĝi havas du dialektojn: Fablas kaj altebenaĵa haitia kreolo. (eo)
- Haitian Creole (/ˈheɪʃən ˈkriːoʊl/; Haitian Creole: kreyòl ayisyen, [kɣejɔl ajisjɛ̃]; French: créole haïtien, [kʁe.ɔl ai.sjɛ̃]), commonly referred to as simply Creole, or Kreyòl in the Creole language, is a French-based creole language spoken by 10–12 million people worldwide, and is one of the two official languages of Haiti (the other being French), where it is the native language of a majority of the population. (en)
- El criollo haitiano (en criollo haitiano: kreyòl ayisyen; en francés: créole haïtien), llamado también haitiano, es la lengua criolla hablada en Haití y por emigrantes haitianos en toda la zona del Caribe, principalmente en República Dominicana, Cuba, Bahamas, y también en Francia, Canadá, Ecuador, Colombia, Chile, Venezuela, Argentina, México y Estados Unidos, donde viven inmigrantes haitianos. (es)
- Labhraíonn 10–12 milliún duine Criól Háítí (kreyòl ayisyen, [kɣejɔl ajisjɛ̃]; Fraincis: créole haïtien, [kʁe.ɔl ai.sjɛ̃]) ar fud an domhain, ceann den dá theanga oifigiúla i Háítí (is é an Fhraincis an dara ceann), áit a labhraítear an chuid is mó den phobal é mar theanga dhúchais. (ga)
- Bahasa Kreol Haiti (Kreyòl ayisyen; diucapkan: ), sering disebut secara sederhana Kreol atau Kreyòl, merupakan bahasa yang dituturkan di Haiti oleh sekitar delapan juta orang, yang sekitar 80 % dari kesulurhan populasi dari sekitar sepuluh juta, dan melalui emigrasi, dengan sekitar satu juta penutur bertempat tinggal di Bahama, Kuba, Kanada, Kepulauan Cayman, Republik Dominika, Guyana Prancis, Martinik, Guadeloupe, Belize, Puerto Riko, dan Amerika Serikat. Bahasa ini menjadi terkemuka karena menjadi Bahasa Kreol yang paling banyak diucapkan di dunia. (in)
- Le créole haïtien (en créole : kreyòl ayisyen ou juste ayisyen) est un créole à base lexicale française parlée par 11 millions de personnes en Haïti et environ 2 millions dans le reste du monde, surtout au Canada et aux États-Unis. Depuis 1987, le créole haïtien est reconnu officiellement en Haïti. Bien que son vocabulaire soit principalement emprunté au français du XVIIIe siècle, il a également des influences des langues portugaise, espagnole, anglaise, taíno et surtout ouest-africaines. (fr)
- Il creolo haitiano (nome nativo kreyòl ayisyen) è una lingua creola derivata da una semplificazione del francese. Al 2022, è parlata da 8,2 milioni di parlanti totali. Quasi tutta la popolazione dell'isola di Haiti parla il creolo haitiano. Grazie all’emigrazione, vi sono circa 3,5 milioni di parlanti in altri paesi, tra cui soprattutto il Canada, gli Stati Uniti d'America, la Francia e vari stati dei Caraibi, fra i quali soprattutto la Repubblica Dominicana, Cuba e le Bahamas. (it)
- Het Haïtiaans Creools, ook wel Kreyòl of Patua genoemd, is een creoolse taal die wordt gesproken op Haïti en op andere plaatsen waar de Haïtianen zich in de loop van de tijd hebben gevestigd, met name de Bahama's, Cuba, de Kaaimaneilanden, de Dominicaanse Republiek, Frans-Guyana, Guadeloupe, Puerto Rico en de Verenigde Staten. Het is enerzijds gebaseerd op het Frans en anderzijds op diverse Afrikaanse talen, met name de Gbe-talen. Daarnaast bevat het elementen uit het Arabisch, Spaans en . Tegenwoordig wordt het in toenemende mate door het Engels beïnvloed. (nl)
- Język kreolski haitański (Kreyòl ayisyen) – język kreolski, który rozwinął się na terenie Haiti poprzez kreolizację języka francuskiego pod silnym wpływem różnych języków afrykańskich. Posługuje się nim ok. 7,6 mln osób, przede wszystkim na Haiti. Za sprawą emigracji kilka procent jego użytkowników mieszka w innych krajach: Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Francji oraz sąsiednich państwach karaibskich: Dominikanie i na Bahamach. Wpływy języków afrykańskich są duże, są to m.in. wpływy języka wolof oraz języków z rodziny gbe. (pl)
- O crioulo haitiano (kreyòl ayisyen), também conhecida como créole, é uma língua natural falada por quase toda a população do Haiti (9,2 milhões), havendo ainda cerca de 4,5 milhões de imigrantes que falam o crioulo haitiano em outros países, tais como Canadá, Estados Unidos, França, República Dominicana, Cuba, Bahamas e outros. Apresenta dois dialetos distintos: o fablas e o plateau. Muitos haitianos falam quatro línguas: crioulo, francês, espanhol e inglês. (pt)
- Гаитя́нский крео́льский язы́к ( kreyòl ayisyen [kɣejɔl ajisjɛ̃], фр. créole haïtien) — язык, на котором говорит население Гаити. Распространён также в ряде других регионов Америки, где живут выходцы из Гаити (Багамские острова, Квебек и др.). По данным на 2014 год, число говорящих составляло ок. 12 млн. чел. на Гаити и около 2 млн. чел. в других странах. Сложился на основе французского языка. Лексика представляет собой видоизменённую французскую лексику XVIII века, обнаруживающую влияние языков Западной и Центральной Африки с небольшими арабскими (также «завезёнными» из Африки), испанскими, португальскими и английскими вкраплениями. Грамматика существенно упрощена, правописание, как правило, соответствует произношению. Язык имеет два диалекта: Fablas и Plateau. (ru)
- Haitisk kreol (eget namn Kreyòl Ayisyen), eller bara haitiska, är ett språk som talas av cirka tolv miljoner människor världen över. Språket är tillsammans med franska officiellt språk i republiken Haiti som erkändes år 1961 och talas av nästan alla Haitis medborgare. Vid sidan av Haiti, har haitisk kreol också erkänts som minoritetsspråk i USA, Bahamas, Kuba och Dominikanska republiken. Språket anses vara livskraftigt. Språket delas två eller tre huvuddialekter som är antingen flablas och slätthaitiska eller nord-, central- och sydhaitiska. (sv)
- Гаїтянська креольська мова (kreyòl ayisyen ; фр. créole haïtien [kʁe.ɔl ai.sjɛ̃], часто просто Kreyòl) — франко-креольська мова, рідна для понад 8,5 мільйонів мешканців Гаїті і близько 1 мільйона людей у решті світу (гаїтянські емігранти та їхні нащадки). Гаїтянською креольською також говорять у різних регіонах переселення гаїтян, включаючи інші острови Карибського басейну, Французьку Ґвіану, Францію, Канаду (особливо Квебек) та США. Мова пов'язана з антильською креольською мовою, якою розмовляють на Малих Антильських островах, та з іншими франко-креольськими мовами. (uk)
|
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
